دانشکده پزشکی

اهدای عضو اقدامی انسانی وخداپسندانه در جهت حفظ زندگی انسان ها است که می‌تواند نجات‌بخش بیمارانی شود که به دلایلی چون ابتلا به بیماری‌های گوناگون یا حوادث غیرمترقبه به اعضا و یا نسوج پیوندی نیاز دارند.۳۱ اردیبهشت ماه در ایران «روز ملی اهدای عضو» نامگذاری شده است و هدف آن آگاهی بخشی در مورد این پدیده است.

در مورد تاریخچه جهانی، اهدا عضومی توان گفت که جنگ جهانی اول کمک زیادی به پیشرفت و موفقیت پیوند عضو کرد. مشهور‌ترین جراحی که در آن زمان پیوند عضو را انجام می‌داد،‌ هارولد گیلیس بود. در‌سال ۱۹۶۳، جیمز‌هاردی عمل پیوند ریه را از یک فرد فوت شده، به یک بیمار مبتلا به سرطان به خوبی انجام داد. بیمار ۱۸ روز زنده ماند، اما در اثر نارسایی کلیه از دنیا رفت. در آن سال‌ها، انجام پیوند قلب برای جراحان تبدیل به یک آرزوی بزرگ شده بود. تا این‌که در سوم دسامبر ۱۹۶۷، دکتر بارنارد در شهر کیپ تاون در آفریقای جنوبی، نخستین عمل موفق پیوند قلب را انجام داد. این بیمار با قلب پیوندی‌اش ۱۸ روز زنده ماند. بعد از آن انجام این نوع پیوند رونق یافت، به‌طوری که در حد فاصل سال‌های ۱۹۶۸ تا ۱۹۶۹ بیش از ۱۰۰ عمل پیوند قلب انجام شد که البته بیشتر بیماران ظرف حداکثر ۶۰ روز از دنیا می‌رفتند. در‌سال ۱۹۷۰ داروی سیکلوسپورین به‌عنوان یک داروی کلیدی در این رابطه به دنیای پزشکی معرفی شد. ظهور داروی سیکلوسپورین در آن سال‌ها حکم یک معجزه را داشت و به این ترتیب، عمل پیوند به یک عمل نجات‌بخش تبدیل شد. در‌ سال ۱۹۸۱ نخستین پیوند قلب و ریه در بیمارستان دانشگاه استانفورد به خوبی انجام شد و سرپرست گروه، موفقیت این عمل را مدیون سیکلوسپورین دانست.

تاریخچه پیوند اعضا و نسوج در ایران به سال ۱۳۱۴ باز می‌گردد. در آن سال قرنیه یک بیمار در یکی از بیمارستان‌های تهران پیوند زده شد. پیوند کلیه نخستین بار در سال ۱۳۴۷ در ایران صورت گرفت و پیوند دیگر اعضا و نسوج به تدریج در دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی در ایران انجام شد.

در سال‌های اخیر پیونداعضا جزو موفقیت‌آمیز‌ترین و البته تازه‌ترین دستاوردهای پزشکی بوده است. در این میان مهم‌ترین چیزی که برای همه پزشکان اهمیت ویژه‌ای داشته این بوده که به مردم این باور را بدهند که جلوی مرگ را نمی‌توان گرفت و مرگ اتفاقی اجتناب‌ناپذیر است اما با اهدای عضو می‌توان مرگ بسیاری از افراد را به تعویق انداخت و به بیماران زندگی دوباره بخشید.

اهدای عضو می‌تواند از فرد زنده سالم، فرد زنده دچار مرگ مغزی و فرد متوفی به بیماران صورت بپذیرد. کلیه و مغز استخوان از جمله اعضایی هستند که می‌توانند از افراد زنده سالم به بیماران پیوند زده شوند. نسوجی مانند قرنیه، دریچه قلب، استخوان و تاندون نیز تا ۴۸ ساعت پس از مرگ فرد قابل پیوند هستند. اما مهمترین منبع برای پیوند اعضا متعلق به بیماران مرگ مغزی است چرا که تمامی اعضا و نسوج قابل پیوند آنان را می‌توان به راحتی به بیماران نیازمند عضو پیوند زد.هر بیمار مرگ مغزی می‌تواند با اهدای اعضای خود جان ۸ انسان دیگر را نجات دهد. پیوند عضو امری انسانی است که از سوی مراجع تقلید مسلمانان نیز تایید شده است.

اهدای عضو فرصتی دوباره برای زیستن است که نویدبخش ضرباهنگ خوش زندگی برای بیماران و خانواده های آنان می باشد و امید به فردایی بهتر را در وجود آنها بارور می سازد.